Հոգեկան և վարքի խանգարումներ
Զեկույց «Աուտիզմ» թեմայով
![Զեկույց «Աուտիզմ» թեմայով Զեկույց «Աուտիզմ» թեմայով](up/article/big/file_28464_9660116.jpg)
Սույն թվականի ապրիլի 9-ին ՀՊՄՀ հիմնական դպրոցում աուտիզմի իրազեկման օրվա շրջանակում (ապրիլի 2-ը աուտիզմի մասին տեղեկատվության տարածման համաշխարհային օրն էր) տեղի ունեցավ դպրոցի լոգոպեդի զեկույցը «Աուտիզմ» թեմայով, որին հրավիրված էին մանկավարժներ, բուժաշխատողներ, հոգեբաններ:
Հակիրճ ներկայացնում ենք զեկույցը:
Աուտիզմը համարվում է մեր դարի կարևորագույն խնդիրներից մեկը: Այն, լինելով ըստ էության ամբողջությամբ չբացահայտված երևույթ, գտնվում է տարբեր ոլորտի մասնագետների ուշադրության կենտրոնում, որոնց թվում են բժիշկները, հոգեբանները, նյարդահոգեբանները, լոգոպեդները, մանկավարժները և այլոք, որոնց նպատակն է բացահայտել աուտիզմ երևույթը և օգնել աուտիկ մարդկանց ադապտացվել հասարակությանը:
Զեկույցում ներկայացված են.
- Ինչ է աուտիզմը:
- Աուտիզմի պատմություն
- Վիճակագրություն
- Առաջացման հնարավոր պատճառներ
- Հիմնական բնութագրական հատկությունները
- Դասակարգում
- Աուտիզմի հայտնաբերումը
- Հասարակության իրազեկումը ու իրազեկվածությունը
- Աուտիզմը և ինտելեկտը
- Հայտնի աուտիկները
- Ինտեգրման հնարավորությունը հանրակրթական հաստատություններում
- Տարբերակում այլ խանգարումներից՝ սենսոր ալալիա:
1. Ինչ է աուտիզմը:
Աուտիզմը զարգացման խանգարում է, որը դրսևորվում է հաղորդակցման սոցիալիզացիայի, վարքագծի հարմարողականության ու խոսքի խանգարումներով:
2. Աուտիզմի պատմությունից
Աուտիզմը համարվում է XX դարի երևույթ, սակայն դեռևս XVIII դարում բժշկական գրականության մեջ նկարագրվվել են մարդիկ, ովքեր ունեցել են աուտիզմի բնորոշումներ: Օրինակ՝ նրանք չէին խոսում, խուսափում էին շփումից, ունեին աննախադեպ հիշողություն:
Այն որոշ գիտնականներ համարել են մուտիզմ, որն առաջացել է մտավոր ֆունկցիայի խանգարման հետևանքով: Աուտիզմը մինչև վերջին 20-ամյակն անհասկանալի է եղել ԱՊՀ երկրների մասնագետների մեծամասնության շրջանում, աուտիկներին համարել են մտավոր հետամնացներ, հոգեկան հիվանդներ և այլն, ինչի արդյունքում աուտիկները հայտնվել են իրենց համար կործանարար ազդեցություն ունեցող հաստատություններում:
Այն համարվել է շիզոֆրենիայի տարատեսակ. այդպես է բնութագրել շվեյցարացի հոգեբույժ Բլեյլերը: Աուտիզմը որպես համախտանիշ առաջին անգամ նկարագրել է ամերիկացի հոգեբույժ Լեո Կանները 1943թ.
Կանները ներկայացրել է աուտիզմի ժամանակ հետևյալ ախտանշանները.
- մարդկանց հետ կոնտակտի մեջ մտնելու անընդունակություն,
- խոսքի զարգացման հապաղում,
- ոչ հաղորդակցական (ոչ կոմունիկատիվ) խոսք,
- էխոլալիայի արտահայտում (բառերի ու խոսքի կրկնում),
- կրկնվող ստերիոտիպ խաղեր,
- ձգտում միապաղաղության,
- հիանալի մեխանիկական հիշողություն,
- ախտանիշների դրսևորում կյանքի առաջին 30 ամիսներից:
Անկախ Կաններից 1944 թ. ավստրիացի հոգեբույժ Հանս Ասպերգերը նույնպես նկարագրում է այս խնդիրը՝ որպես առանձին համախտանիշ
3. Վիճակագրություն
Աուտիզմ երևույթն է՛լ ավելի արդիական է դառնում՝ հաշվի առնելով վիճակագրական տվյալները: Այսօր աշխարհում, այդ թվում նաև Հայաստանում, աուտիկ երեխաների քանակը տարեցտարի ավելանում է: Ամբողջ աշխարհում վերջին տասնամյակում աուտիզմով երեխաների թիվն ավելացել է 10-15 անգամ: Հնարավոր է դա կապված է աուտիզմի մասին մասնագետների գրագիտության բարձրացման հետ՝ նաև մեր հանրապետությունում: Ըստ վիճակագրության աուտիզմը տղաների մոտ հանդիպում է 4-5 անգամ ավելի հաճախ, քան աղջիկների մոտ:
4. Առաջացման պատճառներ
Ինչի հետևանքով է առաջանում աուտիզմը, մինչև այժմ բացահայտված չէ, տարբեր գիտնականներ տարբեր կարծիքներ են արտահայտում, ոմանք գտնում են, որ դա էկոլոգիայի հետ է կապված, մյուսներն այն կապում են տեղեկատվական տեխնոլոգիաների զարգացման հետ, իսկ գիտնականների մի մասն էլ այն կապում է FOXP2 CNTNAP2 գեների հետ, որոնք պայմանավորում են լեզվական հմտությունների ձևավորումը, որ իբրև դրանց մուտացիայի արդյունքում առաջանում է խոսքի բացակայություն (հապաղում) ու հաղորդակցման հմտությունների անկում: Խոսվում է նաև աուտիզմի ժառանգական նախատրամադրվածության մասին:
5. Հիմնական բնութագրական հատկությունները.
- խոսքի օրինաչափությունները խանգարված են,
- լեզվի օրինաչափությունները խանգարված են,
- խանգարված է ոչ խոսքային շփումը,
- հիպո-ամիմիկ, ոչինչ չասող դեմք՝ հայացքն ուղղված անորոշություն,
- ժեստերի բացկայություն կամ քիչ կիրառում,
- խոսքի արտահայտչականության խանգարում,
- միապաղաղ կրկնվող վարքագիծ,
- կրկնվող շարժումներ,
- ֆիքսացիա այս կամ այն երևույթի վրա,
- չի արձագանքում ձայներին,
- վախ չունի:
6. Դասակարգում.
- մանկական աուտիզմ,
- ատիպիկ համախտանիշ,
- Ասպերգերի համախտանիշ,
- Ռետտի համախտանիշ,
- մանկական հասակի դեզինտեգրատիվ այլ խանգարումներ:
7. Աուտիզմի հայտնաբերումը
Ինչպես հայտնաբերել աուտիզմը: Աուտիզմն ընդունված է համարել զարգացման բարդ խանգարում, որն ի հայտ է գալիս կյանքի առաջին 3 տարիների ընթացքում: Այն կարող է դրսևորվել կյանքի առաջին ամիսներից, երբ երեխան խուսափում է մեծահասակի հետ շփումից, չի հպվում մայրիկին, չի ձգում ձեռքերը, չի ձգվում դեպի մայրիկը, չի նայում աչքերին, փախցնում է հայացքը, չի ժպտում մայրիկին, նա կարող է նույնիսկ ձայներին չարձագանքել: Աուտիզմը հատկապես կարող է հայտնաբերվել խաղահրապարակում՝ աննկատ երեխայի վարքին հետևելու և այլ երեխաների հետ համեմատելու պայմաններում: Մանկական հասակի դեզինտեգրատիվ խանգարումը կարող ե դրսևորվել ավելի ուշ տարիքում, ինչի հետևանքով երեխան կորցնում է վարքային, հաղորդակցման, խոսքային հմտությունները:
8. Հասարակության իրազեկումն ու իրազեկվածությունը
Այսօր հասարակությունն ավելի իրազեկված է աուտիզմ երևույթի վերաբերյալ, ինչն արդյունք է հասարակական կազմակերպությունների ակտիվ գործունեության, հանրային իրազեկման միջոցառումների կազմակերպման, սակայն, այնուամենայնիվ շատ կարևոր է երևույթի մասին իրազեկում իրականացնել մանկավարժական առաջին օղակի համար հատկապես, քանի որ դասվարներն ու դաստիարակները միանշանակ պետք է ճանաչեն աուտիկ երեխային և գիտակ մոտեցում ցուցաբերեն նրանց:
9. Աուտիզմը և ինտելեկտը
Կան տարակարծություններ աուտիկների մտավոր կարողությունների վերաբերյալ, որոշ գիտնականներ գտնում են, որ աուտիզմի դեպքում մեծ թիվ են կազմում մտավոր հետամնացություն ունեցողները, սակայն գիտնականների մի ստվար մասի կարծիքով աուտիկների մեծամասնությունը տիրապետում է փայլուն հիշողության, և նրանց ճիշտ ու գրագետ ադապտացիայի դեպքում նրանք հնարավոր է ո՛չ միայն չզիջեն իրենց գիտելիքներով զարգացման խանգարում չունեցողներին, այլև նրանց մտավոր զարգացման մակարդակը կարող է լինել ավելին, սակայն, և՛ զարգացման խանգարում ունեցողների, և՛ չունեցողների մոտ կարող է հանդիպել մտավոր կարողությունների ցածր մակարդակ:
10. Հայտնի աուտիկները
Հայտնի աուտիկների շարքին կարելի է դասել հետևյալ անունները՝ Մոցարտ, Ագաթա Քրիստի, Դարվին, Էյնշտեյն, Նյուտոն, ֆիզիկոս Փոլ Դիրաք և այլոք:
11. Ինտեգրման հնարավորությունը հանրակրթական հաստատություններում
Աուտիկ երեխաների ինտեգրումը հանրակրթական հաստատություններ հնարավոր է, եթե ի սկզբանե նրանց հետ տարվի ճիշտ ու գրագետ աշխատանք և նրանք ադապտացվեն հասարակությանը, ինչևէ, դա պետք է իրականացվի միայն համապատասխան մասնագիտական համալրում ունեցող հաստատություններում, որտեղ կլինեն հոգեբան, հատուկ մանկավարժ, լոգոպեդ, սոցիալական մանկավարժ, և նրանց հետ աշխատող մանկավարժական կազմը նույնպես պետք է լինի գրագետ պատրաստված:
12. Տարբերակում այլ խանգարումներից
Աուտիզմն ունի հստակ ախտանիշերի շարք, սակայն շատ հաճախ այն շփոթում են այլ խնդիրների հետ, օրինակ, ծանր սենսորային ալալիայի դեպքում հնարավոր է երեխան չարձագանքի իրեն դիմելուն, մեկուսանա, ցուցաբերի կրկնվող վարքագիծ ու շարժումներ, որը շատ նման է աուտիզմի ախտանշաններինի, սակայն դա աուտիզմ չէ, այլ գլխուղեղի օրգանական ախտահարումով պայմանավորված խոսքային խանգարում է, որի դեպքում տուժում է գլխուղեղի խոսքի զգայական կողմը ապահովող խոսքային կենտրոնը, ինչի հետևանքով երեխան չի ընկալում խոսքը և չի արձագանքում, բնականաբար, տուժում է նաև հաղորդակցումը, իսկ որպես ոչ խոսքային ախտանիշներ այս դեպքում կարող են դիտվել և՛ կրկնվող վարքագիծը, և՛ շարժումները, ուստի նման դեպքերում հարկավոր է կատարել խորը, մանրակրկիտ հետազոտություն, ինչի արդյունքում պատկերն ավելի պարզ և հասկանալի կլինի:
![](images/calendar.png)
Մեդ-Պրակտիկ
23.02.2016
Հարգելի Hermine, բարև Ձեզ: 3 տարեկան բալիկների մեծ մասն արդեն լիարժեք խոսում է, կան երեխաներ որոնք ավելի դանդաղ են սկսում խոսել: Երեխայի խոսքը զարգացնելու ամենաարդյունավետ և հեշտ միջոցը երեխայի հետ անընդհատ խոսելն է, անընդհատ հարցեր տվեք, ցույց տվեք առարկաներ, որպեսզի ասի անունը, գույնը, շատ ցանկալի է հասակակիցների հետ շփումը, հատկապես մանկապարտեզը: Եթե այնուամենայնիվ արդյունքի չեք հասնում, ցանկալի է դիմել լոգոպեդի, համոզվելու համար, որ երեխան լեզվական խնդիրիներն չունի:
![](images/karciq_bl.gif)
![](images/karciq_br.gif)
![](images/karciq_tl.gif)
![](images/karciq_tr.gif)
Hripsime
29.01.2016
![](images/karciq_bl.gif)
![](images/karciq_br.gif)
![](images/karciq_tl.gif)
![](images/karciq_tr.gif)
Hripsime
23.01.2016
![](images/karciq_bl.gif)
![](images/karciq_br.gif)
![](images/karciq_tl.gif)
![](images/karciq_tr.gif)
Մեդ-Պրակտիկ
09.05.2014
Հարգելի Mil, բարև Ձեզ, որևէ կերպ սպասվող 3-րդ երեխայի մոտ աուտիզմը հավանական համարել նրա համար, որ 2-րդ երեխայի մոտ կան նման երևույթներ, տարբերությունը չնչին է, եթե համեմատենք ծնողի հետ, ով դեռևս չունի այդ խնդիրը: Ոչ ոք չի կարող նման ապահովագրություն ունենալ նախքան երեխայի ծնունդը, ինչպես նաև այլ ախտանիշների կամ հիվանդությունների դեպքում: Մենք բոլորս միշտ ունենք նույնքան վտանգ, որքան ցանկացածը:
![](images/karciq_bl.gif)
![](images/karciq_br.gif)
![](images/karciq_tl.gif)
![](images/karciq_tr.gif)
Մեդ-Պրակտիկ
05.05.2014
Հարգելի ANI, բարև Ձեզ, իհարկե, աուտիզմն այստեղ դեր չունի, ամենայն հավանականությամբ հիպերակտիվություն է: Կարծում ենք լուրջ խնդիր չկա, սակայն անպայման դիմեք մանկաբույժի և հոգեբանի:
![](images/karciq_bl.gif)
![](images/karciq_br.gif)
![](images/karciq_tl.gif)
![](images/karciq_tr.gif)
Mil
05.05.2014
![](images/karciq_bl.gif)
![](images/karciq_br.gif)
![](images/karciq_tl.gif)
![](images/karciq_tr.gif)
ANI
30.04.2014
![](images/karciq_bl.gif)
![](images/karciq_br.gif)
![](images/karciq_tl.gif)
![](images/karciq_tr.gif)
Կարդացեք նաև
![Անաշխատունակ-անգործունակ. ո՞րն է տարբերությունը Աննա Չիլինգարյան. hapak.am Անաշխատունակ-անգործունակ. ո՞րն է տարբերությունը Աննա Չիլինգարյան. hapak.am](up/article/small/file_63522_5517638.jpg)
Անաշխատունակ
Անաշխատունակությունն աշխատանք կատարելու ընդունակության կորուստն է, երբ կյանքի ընթացքում...
![](images/calendar.png)
![ԵՊԲՀ. Գիտական թիրախը`աուտիզմ ԵՊԲՀ. Գիտական թիրախը`աուտիզմ](up/article/small/file_60649_3847522.jpg)
ՄԱԿ-ի կողմից ապրիլն ավանդաբար նշվում է որպես «Աուտիզմի իրազեկման ամիս»: Ամբողջ աշխարհում գիտնականների ուշադրության կենտրոնում են աուտիզմի սպեկտրի խանգարումները՝ կապված վերջին տասնամյակում...
![](images/calendar.png)
![Պարանոյա Պարանոյա](up/article/small/file_53063_4879106.jpg)
Զսպված Էմոցիաները, երբեք չեն անհետանում: Դրանք կենդանի թաղված են և կարող են ի հայտ գալ ապագայում` լիովին այլ կերպարանքով :
Զիգմունդ Ֆրեյդ...
![](images/calendar.png)
![«Ուզում եմ՝ չեմ կարող» կամ «չեմ ուզում՝ պարտավոր եմ» մտքերը նևրոզի «թշնամիներն են». armeniamedicalcenter.am «Ուզում եմ՝ չեմ կարող» կամ «չեմ ուզում՝ պարտավոր եմ» մտքերը նևրոզի «թշնամիներն են». armeniamedicalcenter.am](up/article/small/file_49318_9192434.jpg)
Շրջապատում հաճախ լսում ենք` «նևրոզ ունեմ» և շատ դեպքերում, մարդիկ չկարևորելով հիվանդության լրջությունն ու չգնահատելով ռիսկերը, շրջանցում են այն, իսկ արդյունքում բախվում լուրջ խնդիրների: Մարդիկ անլուրջ են վերաբերվում երևույթին՝ մտածելով...
![](images/calendar.png)
![5 սննդամթերք սթրեսի դեմ պայքարելու համար. news.am 5 սննդամթերք սթրեսի դեմ պայքարելու համար. news.am](up/article/small/file_33685_1138210.jpg)
Վերջին օրերին Հայաստանում մարդկանց տրամադրության վրա բացասական ազդեցություն ունեցող եւ շատերի համար լուրջ սթրեսի պատճառ դարձած բազմաթիվ իրադարձություններ են տեղի ունեցել: NEWS.am Medicine-ի խմբագրությունը...
![](images/calendar.png)
![Ի՞նչ է հոգեթերապիան Ի՞նչ է հոգեթերապիան](up/article/small/file_26824_3028109.jpg)
Մեզնից յուրաքանչյուրը յուրովի է լուծում իր կյանքի խնդիրները: Ոմանք փորձում են ինքնուրույն հաղթահարել դրանք, ոմանք էլ դիմում են բարեկամների կամ ընկերների օգնությանը...
![](images/calendar.png)
![Ամենահանելուկային թմրանյութը Ամենահանելուկային թմրանյութը](up/article/small/file_22252_9186485.jpg)
Բուրունդանգան ճանաչվել է առավել արտառոց թմրանյութը:
Բրիտանական «Wired" ամսագրի հեղինակները մանրակրկիտ ուսումնասիրել են թմրամիջոցը: Բուրունդանգան առաջին հերթին հայտնի է այն...
![](images/calendar.png)
![Ափիոնային թմրամոլություն Ափիոնային թմրամոլություն](up/article/small/picture_20044.jpg)
Ափիոնային թմրամոլությունը (F11) բավականին տարածված է ամբողջ աշխարհում։ Ափիոնի խմբի հիմնական գործածվող ներկայացուցիչներն են բնական ափիոնը, մորֆինը, կոդեինը, հերոինը, հիդրոմորֆինը, օքսիմորֆինը...
![](images/calendar.png)
![Ալկոհոլային կախվածություն (ալկոհոլիզմ) Ալկոհոլային կախվածություն (ալկոհոլիզմ)](up/article/small/picture_20031.jpg)
Ալկոհոլիզմը (խրոնիկական ալկոհոլիզմ, քրոնիկական ալկոհոլային ինտոքսիկացիա, ալկոհոլային կախվածություն, էթիլիզմ) հարաճուն քրոնիկական ռեմիսիաներով և ռեցեդիվներով ընթացող հիվանդություն է, որի հիմնական ախտանիշն է...
![](images/calendar.png)
![Շիզոֆրենիան երբեմն դրսևորվում է սեքսուալ գանգատներով. սեքսապաթոլոգ Շիզոֆրենիան երբեմն դրսևորվում է սեքսուալ գանգատներով. սեքսապաթոլոգ](up/article/small/picture_20033.jpg)
«Երբեմն որոշ հոգեկան հիվանդություններ, որոնք ունեն գաղտնի ընթացք, անհատի մոտ արտահայտվում են սեքսուալ խանգարումներով...
![](images/calendar.png)
![Ինչպե՞ս են առաջանում հոգեկան հիվանդությունները Ինչպե՞ս են առաջանում հոգեկան հիվանդությունները](up/article/small/picture_19883.jpg)
Մարդու հոգեկան հավասարակշռությունը կարելի է համեմատել մթնոլորտի օզոնային շերտի հետ. տիեզերքից այն ենթարկվում է արեգակի ճառագայթման ու երկնաքարերի մշտական ազդեցության, իսկ ներսից մաշվում է արդյունաբերական ձեռնարկությունների, ու բազում այլ...
![](images/calendar.png)
![Լուսնի հակառակ կողմը Լուսնի հակառակ կողմը](up/article/small/file_24938_1538840.jpg)
Լուսնոտության 65% դեպքերը մանկական նևրոզի հետևանք են: Մարդն իրեն տարօրինակ է պահում քնած ժամանակ: Այս երևույթն արդեն մի քանի հազարամյակ է, ինչ գոյություն ունի: Միջին դարերում այն կապում էին լուսնի ազդեցության հետ և կարծում էին...
![](images/calendar.png)
![](images/white_bl.gif)
![](images/white_br.gif)
![](images/white_tr.gif)
![](images/white_tl.gif)
ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԸ
-
Ժողովրդական դեղամիջոցներ
-
Հղիություն. 4-րդ ամիս
-
Հղիություն. 7-րդ ամիս
-
Կոճապղպեղ նույնն է՝ իմբիր, Ginger եւ Zingiber Officinale
-
Հղիություն. 6-րդ ամիս
-
«Արագիլ» հիմնադրամը ստեղծված է՝ օգնելու անպտղությամբ տառապող զույգերին. Կարինե Թոխունց
-
Հղիություն. 2-րդ ամիս
- 4-7 ամսական երեխաների սնուցումը
-
Ամուսնական առաջին գիշերը
-
Ընկերության մասին
-
Ինչպես ազատվել անցանկալի մազերից
-
Խնձորը` պզուկների դեմ. ազատվիր նրանցից 1 գիշերվա ընթացքում
-
Պարզվում է ապագա երեխայի սեռը կախված է մայրիկի սնունդից
-
Դդում
-
Կոճապղպեղ՝ նիհարելու համար (կոճապղպեղի թեյ)
-
Հիվանդություն, որը փոխում է մեր կյանքը` կրծագեղձի քաղցկեղ
-
Սեռական գրգռում
-
Արգանդի միոմա. նախանշանները, պատճառներն ու բուժումը
-
Երիցուկ դեղատնային - Ромашка аптечная - Matricaria chamomilla L.
-
Չիչխանի օգտակար հատկությունները
-
Քարավուզ (նույն ինքը՝ նեխուր)
-
Ինչպես ազատվել բերանի վատ հոտից`պարզ միջոց
-
Դիմակներ` մազերի համար
-
Հղիություն. 1-ին ամիս
-
Կրծքի ցավե՞ր ունեք. ինչ անել
-
Ընդհանուր տեղեկություններ մարմնի համակարգերի մասին
-
Ընտրություն ըստ հորոսկոպի
-
Հիվանդություն, որի համար պետք չէ ամաչել (թութք)
-
Հեշտոցային արտադրության պատճառները. մասնագետի անդրադարձը
- Բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի ախտահարումը սովորական բշտախտի ժամանակ (սկիզբը` նախորդ համարում)
-
Հղիությունը և նախապատրաստվելը դրան
- Խոսենք այդ մասին. ձեռնաշարժություն
-
Երբ գլխացավն ախտանիշ է: Հանճարեղ և օժտված մարդկանց հիվանդություն
-
Լեղաքարային հիվանդություն. բուժման մեթոդները
-
Սեռական թուլության առաջին նախանշանները. news.am
-
Էկզեմայի տեսակները և բուժումը
-
Ուլտրաձայնային դոպլերոգրաֆիա (երկակի (դուպլեքս) անոթների)
-
ՈւՆԱԲԻ: Արևելյան բժշկության գաղտնիքները
-
Իրիդիոսքրինինգ
-
Գամմա-դանակը նշտարի փոխարեն